Các startup Việt đang chuyển mình trong ngành khí tượng: Ứng dụng AI và IoT để dự báo thời tiết và xuất khẩu công nghệ cảnh báo lũ

Khởi đầu mới cho ngành khí tượng Việt Nam

Kể từ năm 2015, một công ty từng hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực tư vấn xây dựng đã quyết định chuyển hướng sang nghiên cứu và phát triển các thiết bị và công nghệ liên quan đến khí tượng thủy văn và cảnh báo thiên tai. Họ đã nhanh chóng thu hút sự chú ý của thị trường với sản phẩm nổi bật là hệ thống Trạm đo mưa tự động Vrain. Hệ thống này không chỉ đơn thuần là một thiết bị khí tượng mà còn hoạt động theo mô hình IoT, cho phép dữ liệu từ cảm biến mưa được truyền tải theo thời gian thực về bản đồ số, từ đó phân tích lưu lượng và dự báo nguy cơ ngập lụt một cách hiệu quả.

Hiện tại, công ty này đã triển khai hơn 2.500 Trạm đo mưa tự động Vrain trên toàn quốc, cùng với 125 Tháp báo lũ thông minh và Trạm giám sát ngập lụt tại 16 tỉnh thành. Dữ liệu từ các trạm này được kết nối và chia sẻ trên các nền tảng của Trung tâm giám sát, điều hành thông minh của các địa phương.

Đặc biệt, mô hình “Tháp cảnh báo lũ thông minh” của họ đã được xuất khẩu sang Philippines, một quốc gia thường xuyên phải đối mặt với bão lớn. Điều này cho thấy tiềm năng và khả năng cạnh tranh của công nghệ Việt Nam trên thị trường quốc tế.

“Chúng tôi tin rằng dữ liệu thời tiết là tài sản số cần được chia sẻ rộng rãi. Mỗi cộng đồng, doanh nghiệp hay chính quyền địa phương đều cần có thông tin kịp thời để đưa ra quyết định ứng phó với thiên tai” – đại diện công ty chia sẻ.

Không chỉ có công ty này, mà một hệ sinh thái công nghệ khí hậu tại Việt Nam đang dần hình thành với sự xuất hiện của nhiều tên tuổi mới.

Reecotech, một công ty chuyên cung cấp trạm quan trắc khí tượng, thủy văn và chất lượng không khí, đã được thành lập từ năm 2012. Họ là một trong những nhà cung cấp hệ thống giám sát thời tiết cho các sân bay và khu công nghiệp lớn tại Việt Nam, với hơn 1.000 trạm quan trắc được triển khai trên toàn quốc.

Các công ty như TechCoop và HiveTech Vietnam cũng đang phát triển các hệ thống phân tích rủi ro thiên tai dựa trên dữ liệu không gian địa lý và thời tiết, phục vụ cho các ngành logistics, nông nghiệp và quy hoạch đô thị thông minh.

Chuyển mình từ các cơ quan nhà nước

Không chỉ có các startup tham gia vào cuộc cách mạng này, mà Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cũng đã chính thức bước vào kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo. Họ đã hợp tác với một nhóm nghiên cứu AI từ một trường đại học hàng đầu để phát triển mô hình AI sử dụng dữ liệu vệ tinh, radar và các trạm đo địa phương nhằm cảnh báo mưa lớn trước 2-3 ngày với độ chính xác cao hơn so với các mô hình truyền thống.

Đại diện của trung tâm cho biết, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo không chỉ giúp cải thiện độ chính xác của dự báo mà còn hỗ trợ chính quyền địa phương trong việc chuẩn bị và sơ tán dân cư khi có thiên tai xảy ra.

Các viện nghiên cứu cũng đang tích cực tham gia vào việc phát triển các hệ thống cảm biến lũ quét tại các vùng miền núi phía Bắc, sử dụng công nghệ truyền dữ liệu qua vệ tinh và mạng di động để cảnh báo sớm cho các xã. Giải pháp này đang được thử nghiệm tại những địa phương thường xuyên xảy ra lũ quét.

Từ một lĩnh vực thuần kỹ thuật, dự báo thiên tai tại Việt Nam đang trở thành một mảnh đất màu mỡ cho đổi mới sáng tạo. Trong giai đoạn 2015-2023, 49 công ty khởi nghiệp công nghệ khí hậu đã huy động được 92,6 triệu USD vốn đầu tư, theo báo cáo từ các tổ chức nghiên cứu.

Trong giai đoạn 2021-2023, nguồn vốn đầu tư cho các startup công nghệ khí hậu tại Việt Nam đã tăng trưởng trung bình 365% mỗi năm. Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra rằng vẫn còn nhiều tiềm năng phát triển khi nguồn vốn đầu tư cho công nghệ khí hậu chỉ chiếm 4% tổng vốn đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam, thấp hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu là 10%.