Thương vụ thâu tóm 46 tỷ USD của Nhật Bản thất bại, ông chủ Circle K ra về tay trắng

Gần đây, thị trường đầu tư toàn cầu đã chứng kiến một sự kiện gây chấn động khi tập đoàn Alimentation Couche-Tard, chủ sở hữu chuỗi cửa hàng tiện lợi nổi tiếng, đã quyết định rút lui khỏi thương vụ thâu tóm trị giá 46 tỷ USD đối với Seven & i Holdings, công ty mẹ của chuỗi cửa hàng 7-Eleven. Sự việc này không chỉ khiến cổ phiếu của Seven & i giảm mạnh 9% mà còn phản ánh những thách thức trong việc thúc đẩy lợi ích cổ đông trong bối cảnh văn hóa doanh nghiệp Nhật Bản.

Cuộc đàm phán giữa Couche-Tard và Seven & i đã bắt đầu từ năm ngoái, với đề nghị giá 2.600 yên/cổ phiếu, một mức giá hấp dẫn so với thị trường. Tuy nhiên, sau nhiều vòng thương thảo kéo dài mà không có cơ hội tiếp cận thông tin tài chính nội bộ, Couche-Tard đã phải chấp nhận rằng không còn lựa chọn nào khả thi. Điều này đã khiến dư luận và giới đầu tư quốc tế đặt ra nhiều câu hỏi về cam kết của các công ty Nhật Bản đối với các nhà đầu tư lớn.

Nguyên nhân chính dẫn đến sự thất bại của thương vụ này, theo Couche-Tard, là do thái độ chậm chạp và thiếu thiện chí từ hội đồng quản trị của Seven & i. Trong một bức thư công khai gửi đến ban lãnh đạo Nhật Bản, Couche-Tard đã chỉ trích công ty này vì đã thực hiện một chiến dịch trì hoãn có tính toán nhằm làm tổn hại đến lợi ích của cổ đông. Mặc dù vậy, Seven & i đã phủ nhận các cáo buộc này và cho rằng sự rút lui của Couche-Tard không phải là điều bất ngờ.

Nếu thương vụ này thành công, nó sẽ trở thành vụ M&A lớn nhất trong lịch sử Nhật Bản. Chính phủ Nhật Bản đang thúc đẩy cải cách thể chế để tăng cường thanh khoản và các thương vụ M&A, với mục tiêu đạt 232 tỷ USD trong nửa đầu năm 2025. Tuy nhiên, sự kiện này cho thấy niềm tin quốc tế vẫn bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi các rào cản văn hóa, khi mà các tập đoàn lớn thường có xu hướng quản lý bảo thủ và ưa thích sự độc lập trong các quyết định chiến lược.

Các nhà đầu tư lớn như Artisan Partners và ValueAct Capital đã kêu gọi Seven & i thực hiện cải cách, giảm bớt mô hình kinh doanh phình to và nâng cao tỷ suất lợi nhuận. Tuy nhiên, những nỗ lực này đã gặp phải sự miễn cưỡng từ phía công ty. Một nhà đầu tư giấu tên cho biết, cảm giác chung là Seven & i đã cố tình kéo dài thỏa thuận để tránh bị thâu tóm.

Dù vậy, cú sốc từ quyết định rút lui của Couche-Tard có thể là động lực để ban lãnh đạo Seven & i xem xét lại khả năng gia tăng giá trị của công ty dưới danh nghĩa độc lập. Gần đây, công ty đã công bố việc bán bộ phận mua sắm lớn cho một quỹ đầu tư với giá 5,5 tỷ USD nhằm tối ưu hóa danh mục và giảm áp lực từ các thương vụ M&A tiếp theo. Một số nhà phân tích cho rằng, mặc dù thất bại trước mắt, kết quả này có thể thúc đẩy nội bộ công ty chuyển mình nhanh hơn để tìm ra hướng đi mới.

Hiện tại, Seven & i đang phải đối mặt với áp lực lớn. Nếu không thể thuyết phục các nhà đầu tư chiến lược và thị trường tài chính quốc tế rằng họ có đủ năng lực và quyết tâm, cổ tức và lợi nhuận của công ty sẽ tiếp tục giảm sút. Các kế hoạch M&A trong tương lai sẽ gặp nhiều khó khăn hơn.

Thất bại của thương vụ này cũng gửi đi một thông điệp cảnh báo đến các nhà đầu tư: để thành công tại Nhật Bản, họ không chỉ cần chuẩn bị vốn mà còn phải hiểu rõ nền tảng văn hóa, hệ thống quản trị và cấu trúc gia đình của các công ty Nhật Bản. Đây là bài học mà nhiều quỹ đầu tư toàn cầu đang rút ra và điều chỉnh chiến lược khi tham gia vào thị trường châu Á.

Tại Nhật Bản, các cửa hàng tiện lợi rất được yêu thích vì cung cấp đa dạng sản phẩm, từ cơm hộp đến bánh bao hấp. Đầu bếp nổi tiếng Anthony Bourdain từng nói rằng chúng là thứ mà ông không thể từ bỏ.

Với hơn 55.000 cửa hàng tiện lợi (konbini) đang hoạt động tại Nhật Bản, chúng đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người dân. Họ thường xuyên ghé thăm những nơi được coi là “báu vật quốc gia” để mua thực phẩm, gửi bưu kiện và thanh toán hóa đơn.

Chuỗi cửa hàng tiện lợi lớn nhất Nhật Bản, 7-Eleven, là một trong những cái tên nổi bật nhất trong ngành bán lẻ. Không có gì ngạc nhiên khi nó trở thành tâm điểm của một thương vụ thâu tóm trị giá hàng tỷ USD.

Tuy nhiên, vị thế của 7-Eleven cũng đồng nghĩa với việc Nhật Bản không muốn chia tay chuỗi cửa hàng này, bất chấp áp lực từ việc thể hiện sự cởi mở với các thương vụ mua lại từ nước ngoài. Theo nhà phân tích bán lẻ độc lập Hiroaki Watanabe, 7-Eleven là một trong những doanh nghiệp bán lẻ truyền thống tốt nhất trên thế giới.

Trên thực tế, 7-Eleven bắt đầu là một chuỗi cửa hàng tiện lợi của Mỹ, được điều hành bởi Southland Corporation tại Dallas vào năm 1927. Công ty mở cửa hàng đầu tiên tại Nhật Bản vào năm 1974 và nhanh chóng thành công, mở rộng lên 100 cửa hàng chỉ trong vòng 2 năm. Năm 2005, 7-Eleven trở thành công ty hoàn toàn thuộc sở hữu Nhật Bản thông qua một công ty mẹ có tên Seven & i.

Hiện nay, Seven & i sở hữu hơn 21.000 cửa hàng 7-Eleven tại Nhật Bản và hoạt động tại 20 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tại Mỹ, Seven & i đang nỗ lực tái tạo trải nghiệm cửa hàng tiện lợi Nhật Bản, bao gồm việc bán mì ramen.